Cevat Dereli Kimdir?
Sanat eğitimine Hikmet Onat Atölyesi’nde başlayan Cevat Dereli, Sanayii Nefise’den Çallı Atölyesi’nden mezun olur. Cumhuriyet yönetiminin Avrupa’ya yolladığı ilk sanatçılardandır. 1928’de yurda döndükten sonra özellikle, insanı konu alan resimleri ve manzaralarıyla tanınır. 1930’larda, Kübizm’e dayalı bir yapı ve çizgi sağlamlığını benimsemiş, daha sonra ise figüratif soyutlamacı resim anlayışına yönelmiştir. 1950’lerin otalarından başlayarak geleneksel minyatür sanatının kompozisyon düzenini anımsatan bir ulusalcılık anlayışıyla, biçimleri sadeleştirerek, stilizasyona yönelerek; derinlik duygusunu, açık – koyu tonların yüzeydeki dağılımı ile elde eder30. 1970’lerden sonra yaptığı eğlence sahneleri, düğün, gezinti, günlük yaşamdan çeşitli görünümleri ele aldığı kompozisyonlarda daha yalın ve lirik bir anlatıma ulaşan Dereli, Osmanlıca yazılar kullanarak resimlerinin konularını açıklama yoluna gider. 
Eski halk resimleri geleneğine gönderme amacıda taşıyan bu örneklerde, çizgi ve yazıların ortak değerleri, sanatçının kaligrafiye olan ilgisinde; yazı ve resim arasında bir birlik ortaklık ve aynılık görüldüğünün işaretidir. Sert geometrik plan düzenlemelerinden giderek uzaklaşan olan sanatçı, resim bütünlüğünü bozan bütün ayrıntıları ayıklayarak kompozisyonlarına en güçlü değer olarak, seçkin berrak renkleri ve leke dağılımını katar. Resimlerde artık derinlik, hesaplar ve planlar tamamen kaybolmuş; bunların yerine yumuşak fakat cesur fırça vuruşlarının oluşturduğu lirik renkli, ilginç anlatımlar gelmiştir. Arap harfleriyle yazılmış levhalar da, bu kompozisyonlara, sembolik değerler olarak yerleştirilir.
Cevat Dereli, Nurullah Berk’e göre, ulusallık kavramını en iyi ve en doğru biçimlerini uygulamayı başarmış31, zamanla çizgiyi nakışa, renge, lekeye dönüştürmüş olmakla biçimin katı kurallarını yıkmış ve resimlerinde doğanın şiirini oluşturmuş, dinç ve atak bir duyarlılıkla sürekli kendini yenilemiştir.
Cevat Dereli, Tablo Cevat Dereli, Tablo
Kaynaklar:
Esin Yarar, Yirminci Yüzyıl Türk Resminde Kaligrafik Eğilimler, (Hacettepe Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Tarihsiz, s. 257.
Nazlı ŞAHİN
Cevat Dereli
Ocak 23, 2012
Yorum yapılmamış
